1. Những điều cần biết về bệnh hen suyễn

Hen suyễn hay hen phế quản là bệnh lý mạn tính đường hô hấp, hiện vẫn chưa có biện pháp giúp điều trị dứt điểm. Người bệnh hen suyễn cần được chăm sóc tốt và bảo vệ sức khỏe, đồng thời tránh xa các yếu tố gây kích ứng đường thở, có thể là tác nhân kích hoạt các cơn hen cấp tính. Việc tiếp xúc với các dị nguyên gây kích ứng hoặc không dự phòng tốt các cơn hen suyễn sẽ làm xuất hiện các cơn hen nặng với tính chất nguy hiểm cao.

Hiện vẫn chưa có phương pháp điều trị dứt điểm bệnh hen suyễn

Thông thường những cơn hen nặng thường xảy ra ở bệnh nhân bị hen phế quản không được điều trị tích cực, hoặc điều trị không tuân thủ đúng hướng dẫn từ bác sĩ chuyên khoa. Cụ thể đó là:

• Những người đã từng bị hen phế quản nặng, trước đây đã phải can thiệp bằng máy trợ thở hoặc đặt ống nội khí quản;

• Không sử dụng corticoid dạng hít;

• Hay dùng thuốc corticoid đường uống, đặc biệt cơn hen thường xuất hiện ở những người mới ngưng sử dụng corticoid;

• Gần đây mới nhập viện cấp cứu do bộc phát cơn hen cấp tính;

• Tiền sử gặp phải các vấn đề về tâm lý, mắc bệnh tâm thần, ngay cả khi đã điều trị bằng các thuốc an thần;

• Trong thời gian gần đây đã phải tăng liều lượng khi sử dụng các thuốc cường Beta-2 giao cảm dạng hít;

• Người bệnh điều trị và dự phòng không đúng cách bệnh hen phế quản.

Khi tiếp xúc với các yếu tố dưới đây, bệnh nhân có thể khởi phát và tiến triển cơn hen phế quản cấp nghiêm trọng:

• Nhiễm trùng hô hấp do virus;

• Hút thuốc lá (bao gồm chủ động và cả bị động);

• Yếu tố trong môi trường làm việc: bụi than, bụi vải, hóa chất,...;

• Dị nguyên trong nhà: nấm mốc, gián, mạt bụi nhà, lông thú (chuột, chó, mèo,...) hóa chất và thuốc men,...;

• Dị nguyên ngoài nhà: phấn hoa, hương khói, hóa chất, virus, nấm mốc, bụi ngoài đường phố,...;

• Môi trường không khí bị ô nhiễm: ô nhiễm từ hóa chất, khói bụi, khí thải từ phương tiện giao thông, khói phát ra từ nhà máy,...

2. Phương pháp điều trị cơn hen nặng

2.1. Nguyên tắc xử trí

Khi đối diện với bệnh nhân đang gặp cơn hen nặng, nguy kịch thì nguyên tắc xử trí cần đảm bảo khẩn trường, dùng thuốc đúng liều lượng, đúng đường dùng. Trong quá trình điều trị cơn hen nặng cần phối hợp với các biện pháp như:

• Đảm bảo cung cấp đủ oxy máu: bệnh nhân cần được thở oxy thông qua phương pháp mặt nạ oxy hoặc ống thông mũi. Trong tình huống bệnh nhân vẫn bị giảm oxy máu nặng mặc dù đã dùng lượng oxy cao thì cần được hỗ trợ bằng thở máy;

• Dùng corticoid: corticoid dùng theo đường toàn thân tiêm đường tĩnh mạch cũng là một giải pháp thường được chỉ định trong điều trị cơn hen nặng;

• Dùng thuốc giãn phế quản: lựa chọn hàng đầu cho các trường hợp bị hen phế quản nặng đó là thuốc cường β2 giao cảm dùng tại chỗ, tác dụng nhanh (dạng khí dung, nếu không có thể thay thế bằng dạng xịt định liều). Ngoài ra, kết hợp cùng β2 giao cảm là thuốc ức chế phó giao cảm. Xem xét áp dụng thuốc Theophylin ở những bệnh nhân đáp ứng kém với cường β2 nhưng mang lại hiệu quả khi dùng Theophylin. Đối với những bệnh nhân sau khi đã dùng các thuốc nêu trên ở liều cao nhưng bệnh tình không thuyên giảm thì có thể thay thế bằng Adrenalin.

Khi điều trị cơn hen nặng bệnh nhân cần được đảm bảo được cung cấp đủ oxy

2.2. Các cách xử lý ban đầu đối với cơn hen nặng

• Bệnh nhân cần được thở khí dung ngay lập tức, kèm theo đó là thuốc cường β2 giao cảm. Duy trì trong 20 phút, nếu không đáp ứng phải nhắc lại khí dung. Nếu không có điều kiện dùng khí dung thì sử dụng thuốc cường β2 giao cảm, xịt từ 2 - 4 lần, sử dụng nhắc lại và tăng lần xịt lên 8 - 10 phát trong trường hợp không có hiệu quả tốt;

• Sử dụng thuốc chứa corticoid theo đường tiêm tĩnh mạch (methylprednisolon 40 mg) hoặc dạng uống (prednisolon 5 mg  từ 5  - 6 viên);

• Đưa bệnh nhân đi cấp cứu trong thời gian sớm nhất có thể. Trong lúc di chuyển bệnh nhân hãy duy trì cung cấp oxy cho người bệnh theo liều từ 6 - 8 lít/phút, cứ 10 - 15 phút/lần thì xịt thuốc cường prednisolon 5 mg giao giảm cho bệnh nhân.

3. Biến chứng có thể gặp khi cơn hen nặng xuất hiện

Khi bệnh nhân trải qua cơn hen nặng và nguy kịch thì việc điều trị đúng cách, khẩn trương đóng vai trò rất quan trọng. Nếu việc điều trị diễn ra chậm trễ hoặc sai cách thì nguy cơ biến chứng là rất cao, cụ thể:

• Nguy cơ bị tràn khí trung thất hoặc màng phổi: thường xảy ra tự phát khi bệnh nhân gắng sức, cũng có thể xuất phát từ biến chứng do thở máy;

• Rối loạn điện giải: trong quá trình gắng sức hô hấp bệnh nhân có thể bị mất điện giải, mất nước. Ngoài ra khi vận dụng thuốc cường giao cảm liều cao có thể dẫn tới hạ kali máu;

• Nhiễm khuẩn bệnh viện.

Để phòng ngừa cơn hen phế quản nặng, có thể áp dụng những biện pháp như sau:

• Bệnh nhân cần được điều trị và theo dõi đúng như phác đồ do bác sĩ chỉ định;

• Khi có cơn hen phế quản cấp nghiêm trọng xảy ra, người bệnh cần tiến hành điều trị tích cực, đúng cách, nhất là những bệnh nhân rủi ro tiến triển thành cơn hen nặng cao;

• Hạn chế hoặc phòng tránh tối đa việc tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng, kích ứng đường thở.

Nơi ở người bị hen suyễn cần phải được giữ gìn sạch sẽ thường xuyên để hạn chế bụi bẩn

Nhìn chung nguyên nhân chủ yếu khiến một người phải trải qua cơn hen phế quản nặng, cấp tính là do kiểm soát và điều trị dự phòng không theo đúng chỉ dẫn, hoặc khi cơn hen xảy ra không được xử trí đúng đắn và kịp thời. 

Các cơn hen phế quản nặng có tính chất nguy hiểm cao, có khả năng đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng nên bệnh nhân không được chủ quan. Chính vì vậy người bệnh bị hen suyễn cần tuân thủ theo chỉ dẫn điều trị tại nhà, tránh xa các dị nguyên gây dị ứng, nếu có triệu chứng của các cơn hen nặng hãy đến ngay bệnh viện hoặc gọi cấp cứu để được xử trí và can thiệp kịp thời.

Để được tư vấn điều trị bệnh hen phế quản đúng cách, bạn có thể đến khám tại Chuyên khoa Hô hấp thuộc Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC, hoặc liên hệ đặt lịch trước và lắng nghe tư vấn chi tiết thông qua tổng đài 1900 56 56 56.